Dubbele impact: duurzaam pand én innovatief co-creatieproces

Inmiddels werken de mensen van Van Helvoirt Groenprojecten alweer een paar jaar in het zelf ontwikkelde, duurzame bedrijfspand in Berkel-Enschot. “We ervaren elke dag het comfort, zoals we dat beoogden bij de bouw van ons pand. Bovendien benutten we nog steeds de creatieve en transparante aanpak die we tijdens de planvorming en realisatie ontwikkelden”, vertelt directeur Bert van Helvoirt. “Een geweldig proces dat ons een fijn pand en nieuwe inzichten heeft gebracht.”

De bevlogen directeur vertelt waarom hij aan de slag wilde met een nieuw pand. “We hadden een nieuw kantoorgebouw nodig omdat we uit ons jasje groeiden. Daarbij waren we al sinds 2006 volop bezig met nieuwe initiatieven op het gebied van duurzaamheid, maar dat kwam niet zo goed uit de verf. Mensen waren er destijds nog niet aan toe. In feite vormde het ontwikkelen van de plannen voor ons nieuwe pand ook een proeftuin om op een aansprekende wijze te werken aan duurzame en cradle to cradle oplossingen.”

Wensen
Voor het pand had Bert een aantal duidelijke wensen. “Het pand moest duurzaam zijn en bijdragen aan de gezondheid en het welbevinden van de mensen die er werken. Daarnaast wilde ik graag dat het pand het samenwerken tussen medewerkers en met klanten en leveranciers zou stimuleren en ondersteunen. Om deze wensen te vertalen, doorliepen we een compleet creatief proces; van idee tot realisatie. Hiermee ontwikkelden we ook een aanpak dat we nog steeds inzetten bij projecten en adviestrajecten. Het was een uitdaging om abstracte ideeën ten aanzien van duurzaamheid, gezondheid, circulariteit en welbevinden te vertalen naar iets concreets als een nieuw pand.”

Ambities
Bert bepaalde samen met zijn team thema’s en formuleerde ambities. “We wilden bijvoorbeeld dat het water dat we gebruiken net zo teruggeven als wij het krijgen. Daarvoor realiseerden we het eerste waterzuiverende dak van de wereld met een speciaal natuurlijk filter op basis van planten. Qua energie moest het gebouw een positieve bijdrage leveren en dus geen energie kosten. Daarvoor kozen we voor een warmtepomp en zonnepanelen om de pomp te voeden, vloerverwarming en een leemkachel waarin we takken stoken die we snoeien. Dit is wellicht niet hèt meest duurzame alternatief voor iedereen, maar voor ons wel de beste en meest duurzame oplossing. Als het gaat om licht wilden we dat we overdag in principe geen lampen aan hoefden te doen. Ook om een dag- en nachtritme te voelen. Dan ontdek je ook hoe de natuur een handje kan helpen. Het water in de vijver, die naast het pand ligt, reflecteert bijvoorbeeld licht naar binnen. Ten aanzien van het klimaat vonden we het logisch om in een deel van het pand in relatieve mate de buitentemperatuur te ervaren. Zo blijf je in contact met de natuur. We wilden tot slot graag ideale werkplekken waarbij je als medewerker ook meekrijgt wat er buiten gebeurt. Het verloop van de dag, de veranderende natuur. Voor mensen die zich even willen terugtrekken, creëerden we concentratieplekken.”

Architect en aannemer
Bij de keuze van de architect vroeg Bert de potentiële opdrachtnemers een plan te maken, zonder al lijnen op papier te zetten. “Dan maak je dingen al te definitief. Ik wilde alles graag open houden. Huib van Zeijl en Daniëlle Segers van Equipe architecture en urbanism konden met deze abstracte benadering uit de voeten. Daarnaast heb ik een aantal co-aannemers benaderd voor de realisatie van het pand. Daarbij heb ik aangegeven dat we de traditionele calculatie moesten loslaten. Dan zouden we er niet komen… Ik heb het budget en onze doelstelling gewoon op tafel gelegd en de co-aannemers gevraagd om met open begrotingen te werken. Ik wilde graag werken op basis van transparantie en gelijkwaardigheid. We volgden vanuit die basis samen het proces van inspiratie, co-creatie, ontwerp en realisatie. Tijdens het hele proces heb ik steeds vragen gesteld om te bezien of we ten aanzien van materialen inderdaad de meest duurzame oplossing kozen. Ook dat was leerzaam en leverde vaak nieuwe inzichten op.”

Bert en de betrokken experts wonnen met het pand diverse prijzen. “Inderdaad, we wonnen onder meer twee Nederlandse architectuurprijzen, een internationale nominatie en een Social Innovation Award. Bovendien hebben we heel veel geïnteresseerden op bezoek gehad. Het belangrijkste vind ik echter dat het vooral een heel prettig gebouw is om in te werken. Daar zijn we nog steeds heel tevreden over.”